ضرب المثل کلیدی فهم واقعیت اجتماعی
به قلم رضا فرزاد دانشجویی جامعه شناسی
ضرب المثل های هزارگی نماد از فرهنگ، تاریخ و به مثابه زبان گویای مردم هزاره است که دارای معانی عمیق و پربار می باشد. خوانش دقیق از ضرب المثل های هزارگی هم به عنوان یک نماد فرهنگی و هم به عنوان ابزار کنش ارتباطی، کلیدی را به دست ما می دهد که به وسیله آن می توان واقعیت های اجتماعی و فضای که واقعیت ها در آن رویداده است را، فهم و تفسیر کرد. زیرا از یک طرف این ضرب المثل ها ساخته و پرداخته جامعه هزاره می باشد و از سوی دیگر زمینه را برای ارتباط کنش اجتماعی اعضای آن جامعه فراهم می سازد. درین جا به طور نمونه دو ضرب المثل را که در گویش روزمره مردم هزاره به کار می رود مورد بررسی قرار میدهیم.
الف: زور خلق قادر خدایه!
ضرب المثل زور خلق قار خدایه» مهر تایید بر اقتدار مردم می نهد و بیانگر این واقعیت است که در جامعه هزاره از دیر باز فرهنگ دموکراتیک وجود داشته است. از همه مهمتر، به نظر می رسد که این ضرب المثل هم یک فریاد و هم یک درخواست باشد. فریاد به این دلیل که ضرب المثل مذکور واکنشی در برابر رژیم های تمامیت خواه زمان می باشد که با اتکا بر سلطه شان، تودهی جامعه را سرکوب و به حاشیه رانده است. درخواست را می توان دوسویه در نظر گرفت، از یک سو درخواست از خود مردم می باشد به این جهت که مردم فضای به وجود آمده را باید جدی بگیرد و آن را مورد باز اندیشی قرار دهد. از سوی دیگر درخواست از صاحبان قدرت و طبقات مسلط جامعه می باشد، درخواست که آمیخته با مخاطره و هشدار بوده و خواستار تحقق اقتدار و اراده مردم است.
ب: دَ تنگ اَمد دَ جنگ اَمد!
این ضرب المثل ریشه در تاریخ گذشته هزاره ها دارد و روشنگر این واقعیت است که مردم هزاره در برخی از ادوار تاریخی درگیر جنگ بوده است، جنگ که بیشتر تحمیلی و از روی ناگزیری بوده و بسی از اوقات حالت تدافعی را به خود می گرفت. فرو رفتن هزارستان درکام جنگ از دوران حکومت عبدالرحمان خان تا جنگ های زمان فرمانروایی برهان الدین ربانی و رژیم طالبان، گواه عینی این ضرب المثل می باشد. درضمن ضرب المثل مذکور دو واقعیت دیگر را نیز آشکار می سازد، اول اینکه جنگ حاصل استبداد و نبود آزادی های ی، اجتماعی و اقتصادی می باشد. به بیان دیگر جنگ هم بخشی از منطق مبارزه با استبداد را شکل میدهد. دوم، مردم دارای منش رهایی بخش می باشد که در هر عصر و در هر فضای بر ضد رژیم های خود کامه خواهد ایستاد.
پس ضرب المثل های هزاره گی بیانگر واقعیت های اجتماعی و ساختارهای ی می باشد که اهمیت ویژه در شناخت جامعه هزاره دارد.
درباره این سایت